İnternet harika bir yer olabilir. Ancak aynı zamanda kandırılmaya müsait kişileri hedef alan dolandırıcılık olaylarıyla da doludur.
Hepimiz yaşlanıyoruz. Bu, hızla yaşlanan bir toplumda zengin avlar elde edilebileceğini düşünen dijital dolandırıcıları sevindiren bir haber. Yaşlı vatandaşları giderek daha fazla hedef alıyorlar çünkü bu hedeflerin çalacak daha fazla parası olduğunu ve bir dolandırıcılığın erken uyarı işaretlerini tespit etmek için potansiyel olarak daha az dijital bilince sahip olduklarını düşünüyorlar. 2022 yılında, 88.262 olay sonucunda 60 yaş üstü kişiler tarafından FBI‘a 3,1 milyar dolarlık siber suç zararı bildirilmiştir. Bu rakam bir önceki yıla göre %82’lik bir artışı temsil etse de rapor edilmemiş çok daha fazla vaka var.
Çoktan emekli olmuşsanız ve dolandırıcılara kaptırdığınız birikimlerin yerine koyabileceğiniz bir gelir kaynağınız yoksa bu tür dolandırıcılıkların etkisi yıkıcı olabilir. Eğer yaşlı bir vatandaş ya da onlar için endişelenen bir akrabaysanız, okumaya devam edin.
Dikkat etmeniz gereken 10 dolandırıcılık
İnternet elbette harika bir yer olabilir. Ancak aynı zamanda kişisel bilgilerinizi ve paranızı çalmaya çalışan kötü insanlarla da doludur. İşte en yaygın dolandırıcılık yöntemlerinden bazıları:
1. Kimlik Avı
Modern internetin belası olan bir tehditle başlayalım: Oltalama. Kimlik avı e-postası veya telefon/sosyal medya mesajı istenmeyen bir şekilde gelir. Dolandırıcı, meşru bir kuruluşun kimliğine bürünerek sizden hesap girişleri gibi bilgileri sağlamanızı veya bir bağlantıya tıklamanızı/bir eki açmanızı talep eder. Birincisi hesaplarınızı ele geçirmelerini sağlayabilirken ikincisi daha fazla veri çalmak veya bilgisayarınızı kilitlemek için tasarlanmış bir kötü amaçlı yazılım indirmeye neden olabilir.
Şekil 1. Sahte e-posta bildirimi (daha fazlasını buradan okuyun)
2. Romantik dolandırıcılıklar
FBI, aşk dolandırıcılığının 2022 yılında dolandırıcılara 734 milyar dolar kazandırdığını söylüyor. Dolandırıcılar arkadaşlık sitelerinde sahte profiller oluşturuyor, yalnız kalplerle arkadaş oluyor ve mümkün olduğunca çok para koparmak amacıyla bir yakınlık kuruyor. Tipik hikayeler, tıbbi faturalar ya da sevgililerini görmek adına seyahat etmek için paraya ihtiyaçları olduğudur. Söylemeye gerek yok, elbette görüntülü görüşmeye çıkmamak ya da yüz yüze görüşmemek için her zaman bir bahane bulacaklardır.
3. Bakım/sağlık hizmetleri
Dolandırıcı, sağlık sigortası dolandırıcılığı yapmak için başkalarına satılabilecek kişisel ve tıbbi bilgileri elde etmek amacıyla bir “Tıbbi Bakım” temsilcisini taklit eder. Bunu e-posta yoluyla, telefonla hatta yüz yüze yapabilirler.
4. Teknik Destek
En eski telefon tabanlı dolandırıcılıklardan birinde dolandırıcı, bir teknoloji şirketi veya telekomünikasyon sağlayıcısı gibi yasal bir kuruluşun kimliğine bürünerek size bilgisayarınızda bir sorun olduğunu söyler. Bu aniden ortaya çıkabilir veya bilgisayarınızda zararsız ama endişe verici bir açılır pencere belirdikten sonra bir “yardım hattını” aramanız istenebilir. Dolandırıcı, makineye erişim sağlamanız için sizi kandırabilir. Sizden para kazanmanın bir yolunu bulmaya çalışacaklardır. Bunu makinenin gereksiz “korunması” veya “yükseltilmesi” gerekiyor diyerek veya makineden finansal bilgileri çalarak yapabilir.
Şekil 2. Bu uyarı sahtedir (daha fazlasını buradan okuyun)
5. Çevrimiçi alışveriş dolandırıcılığı
Dolandırıcılar meşru görünümlü çevrimiçi mağazalar oluşturur ve ardından kimlik avı e-postaları veya istenmeyen metinler veya sosyal medya mesajları yoluyla kullanıcıları bu mağazaları ziyaret etmeye çeker. Ürünler genellikle inanılmaz tekliflerle işaretlenir. Ancak ürünler sahte, çalıntı ya da mevcut değildir ve asıl amaç kart bilgilerinizi çalmaktır.
6. Robocall’lar
Robocall’lar, çok sayıda alıcıyı aynı anda rahatsız etmek için otomatik teknolojiye dayanır. Önceden kaydedilmiş bir mesaj, ücretsiz veya yüksek oranda indirimli ürünler sunmak için kullanılabilir. Ya da alıcıyı korkutarak yanıt vermesini sağlamak için, örneğin yaklaşan bir davanın konusu olduklarını söylemek için kullanılabilir. Yanıt verirseniz, dolandırıcılar kişisel ve finansal bilgilerinizi elde etmeye çalışacaktır.
7. Hükümet taklidi
Teknik destek dolandırıcılığı gibi, bunlar da genellikle Güney Asya merkezli çağrı merkezleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Kombine kayıplar 2022 yılında 1 milyar doları aşmıştır. Bu vakada dolandırıcı, Gelir İdaresi, Medikal Sağlık Hizmetleri veya başka bir devlet kurumundan arıyormuş gibi davranarak ödenmemiş vergi veya diğer ödemeleri talep eder. Ödemenin yapılmamasının tutuklanmaya veya diğer cezalara yol açabileceği konusunda agresif bir şekilde uyarırlar.
8. Piyango dolandırıcılığı
Bir dolandırıcı durup dururken sizi arayarak piyango kazandığınızı ve kazancınızı geri almak için tek yapmanız gerekenin küçük bir işlem ücreti veya vergiyi önden göndermek olduğunu iddia eder. Elbette ortada bir ödül yoktur ve paranız ortadan kaybolacaktır.
Şekil 3. Sahte piyango kazanma duyurusu (daha fazlası için buraya bakın)
9. Büyük ebeveyn dolandırıcılığı
Bir dolandırıcı, tehlikede olan bir akrabanızmış gibi davranarak sizi habersizce arar. Genellikle “Merhaba büyükanne, bunun kim olduğunu biliyor musun?” gibi bir şey söyleyerek başlarlar ve ardından onlara yardım etmek için nakit para göndermeye sizi ikna etmek için tasarlanmış acılı bir hikayeyle devam ederler. Genellikle para transferi, hediye kartları veya bir nakit uygulaması aracılığıyla ödeme talep ederler. Sizden her şeyi gizli tutmanızı isteyebilirler. Bu temanın bazı varyasyonlarında dolandırıcı, torununuza yardım etmeye çalışan bir polis memuru, doktor veya avukat gibi davranır. Deepfakes olarak bilinen yapay zeka yazılımındaki gelişmeler, torununuzun sesini daha doğru bir şekilde taklit etmelerini ve “sanal adam kaçırma dolandırıcılığı” olarak adlandırılan şeyi gerçekleştirmelerini bile sağlayabilir.
10. Yatırım dolandırıcılığı
Siber suçluların 2022’de 3,3 milyar dolardan fazla kazanarak en yüksek gelir elde ettiği bu kategori, genellikle kripto para yatırımları yoluyla düşük risk ve garantili getiri vaat eden hızlı zengin olma planlarını ifade etmektedir. Gerçekte, tüm plan kum üzerine inşa edilmiştir.
Nasıl güvende kalınır
Bu konuda daha önce de yazdık ve dolandırıcıların taktikleri değişse de en iyi korunma tavsiyeleri tutarlılığını korumaya devam ediyor. Güvende kalmak için aşağıdakileri unutmayın:
- Eğer bir teklif gerçek olamayacak kadar iyiyse, genellikle gerçek değildir.
- İstenmeyen her türlü iletişime şüpheyle yaklaşın. Yanıt vermek istiyorsanız, asla bir mesaja doğrudan yanıt vermeyin. Bunun yerine, gönderen kurumu Google’da arayın ve onaylamak için ayrıca arayın veya e-posta gönderin.
- Telefonda taciz edilseniz bile sakin olun. Ve kişisel bilgilerinizi vermeyin.
- Sahte olabileceği için Arayan Kimliği’ne güvenmeyin.
- Birinin oturum açma bilgilerinizi çalma tehdidini azaltmak için hesaplarınızda çok faktörlü kimlik doğrulama kullanın.
- Asla banka havalesi, ödeme uygulamaları, hediye kartları veya kripto para yoluyla para göndermeyin çünkü dolandırıcılık durumunda geri talep etmenin bir yolu yoktur.
- E-postalardaki/metinlerdeki/sosyal medya mesajlarındaki bağlantılara tıklamayın veya ekleri açmayın.
Dolandırıldıysanız ne yapmalısınız?
Dolandırılmış olabileceğinizi düşünüyorsanız, yerel polisle, yerel bankanızla (finansal ayrıntılar söz konusuysa) iletişime geçin. Potansiyel bir dolandırıcıya teslim ettiyseniz parolalarınızı sıfırlamak da iyi bir fikirdir.
Bu yazıyı okuyorsanız ve endişelendiğiniz yaşlı akrabalarınız varsa, yaygın dolandırıcılıklar hakkında sohbet etmek için zaman ayırın. Teknoloji, onu tam olarak anlamadığımızda genellikle göz korkutucu olabilir. Ancak daha fazla bilgi edinme konusundaki bu isteksizliğimiz ve dolandırıldığımızı kimseye söylemek istemeyişimiz dolandırıcıların işine yarıyor. Onların son gülen olmasına izin vermeyin.
